Zaczniemy poważnie. Zajrzymy wprost do dokumentu zwanego Podstawa programowa i zobaczmy hasła opisujące jakie są cele kształcenia:
1. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji.
2. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów.
3. Opanowanie czynności praktycznych.
Brzmi dobrze? No pewnie!
A teraz przejdźmy do praktyki i odpowiedzmy „swoimi słowami” co to znaczy, że „być dobrym z chemii„.
W DobraTU, uczeń „dobry z chemii” powinien:
- Wykonywać celowe obserwacje dookoła siebie i być refleksyjnym – starać się widzieć, a nie tylko patrzeć. Chodzi o to, żeby nie tylko przesuwać po czymś wzrokiem, ale wpatrywać się w szczegóły. W świecie sprzyjającym „prześlizgiwaniu się” po „kontentach” i „scrollowaniu” umieć zatrzymać się na czymś, dostrzec element charakterystyczny. Czy widzimy jaki jest np.: wzór na jabłku, kolor kamienia, że nie zawsze jest szary, ale ma czerwone i zielone cętki. Czy widzimy, że trawy, choć zwykle rysowane zieloną kredką, mało kiedy mają taki kolor? A ziemia wcale nie bywa tylko brązową masą?
Dostrzeganie może stać się początkiem przemyśliwania. Wtedy, gdy wyszukujemy powtarzających się wzorów i schematów. Zaczynamy rozumieć, że są nieprzypadkowe powtarzalności, pozwalające nam „okiełznać” przyrodę naszym rozumem.
- Zauważać konkretne zjawiska obserwując świat.
Jeśli zapragniemy zimą lodów z ulubionej kawiarni, to czy dowieziemy je jadąc do domu rowerem, trzymając pudełko lodów w plecaku ogrzewanym ciepłem naszych rozgrzanych pleców?? Czy jednak dowieziemy do domu plecak jedynie pachnący wanilią (a może wcale nie wanilią ale 4-hydroksy-3-metoksybenzaldehydem) a po lodach zostanie tylko wspomnienie? Co trzeba zrobić aby taki plecak wyprać? i na czym w ogóle polega pranie? Dlaczego detergent pomoże i jaką rolę może odgrywać NaHCO?? I skoro jest zima, to czy taki plecak wyschnie wywieszony na mrozie?
Czy do C8H10N4O2 przyda się nam woda, a jeśli tak to w jakim stanie skupienia?
I dlaczego każdy z nas przygotowując posiłek, na przykład piekąc coś albo gotując – jest chemikiem, bo przeprowadza reakcje chemiczne.
- Być czujnym jak ważka: zadawać (adekwatne do problemu) pytania. Odważyć się na postawienie weryfikowalnych hipotez. Odróżniać przyczyny od skutków i odróżniać obserwacje od wniosków. Ale także, co jest bardzo uniwersalną umiejętnością, odróżniać opinie od faktów. Wiemy, jak ważne jest wyposażenie się w czujność, gotowość do zweryfikowania rzetelności informacji. Tu pomocna jest analiza danych i wyciąganie wniosków
- Być odważnym jak ryjówka (umówmy się, być odważnym jak lew – niemal 200 kg mięsożerny samiec, biegnący: 80 km/h – to jakby profesor chemii siadł przed tablicą Mendelejewa, ale być odważnym jak ryjówka, to być odważnym bez habilitacji w dziedzinie chemii!). Aby być dobrym z chemii trzeba odważyć się aby sięgnąć po niełatwe narzędzia, takie jak: fantazjowanie i wyobrażanie sobie jak i dlaczego coś może działać. To także podejmowanie się kreatywnego rozwiązywania problemów.
- Być uważnym i… Czy zwróciliście uwagę na to, że przed chwilą pojawiło się słowo „podejmowanie”? Tak, bycie dobrym to nie tylko „kreatywne rozwiązywanie problemów| ale cały długi i trudny proces poprzedzający „rozwiązanie”. To brak obawy o porażkę, podejmowanie kolejnych prób. To eksperymentowanie, mające w definicje wpisane niepowodzenie, które rozpracowuje się np.: zmieniając na raz po jednym parametrze i obserwowanie tego, co się wtedy dzieje.
6. Umieć wytłumaczyć dlaczego coś dzieje się tak, a nie inaczej bez frazy „bo tak”, ale biorąc pod uwagę to, że:
- materia ma budowę ziarnistą, a świat składa się w przeważającej części z pustej przestrzeni,
- atomy łączą się ze sobą za pomocą elektronów,
chemia to nauka o kształcie, - materia ma masę, która nie znika, tylko się przekształca,
- energii nie da się zniszczyć,
- są tylko 4 typy reakcji chemicznych i one powodują zmianę,
- pierwiastki wykazują okresowość a
siłą napędową wszystkiego jest wzrost entropii.
W DobraTU pomoże wam w tym „doktor Dobro”, czyli dr Marcin Chrzanowski. Człowiek, który przygotował m.in. takie tematy zajęć:
– Czy to jest przyjaźń, czy to jest kochanie? Przez żołądek do…?
– Nic nie będzie przecież wiecznie trwać, czyli rozstania w chemii
oraz cały cykl spotkań „Chemiczne zwierzaki, czyli chemia nieorganiczna”
Obraz Gerd Altmann z Pixabay
Obraz Tomislav Jakupec z Pixabay